Üniversitemizin ortak olduğu, Yükseköğrenimde Yenilenebilir Enerji Kaynakları Eğitimi (www.hedres.eu) projesinin son toplantısına katılmak üzere Macaristan’ın Kanije kentine geldik.
Üniversitemizin ortak olduğu, Yükseköğrenimde Yenilenebilir Enerji Kaynakları Eğitimi (www.hedres.eu) projesinin son toplantısına katılmak üzere Prof.Dr. Kemal Çelik ile birlikte Macaristan’ın Kanije Kentine geldik. Projede Balıkesir Üniversitesi ile Bulgaristan’dan Trakya Üniversitesi, İtalya, Macaristan, Estonya’dan üniversite ve araştırma kuruluşları görev alıyor.
Macaristan eski doğu bloğu ülkelerinden. Günümüzde AB üyesi ve Şengen Bölgesinde. Cari açıkları yok. Dokuz sene önce 1 Macar Fronti 0,0088 TL iken günümüzde 0,089 TL’ye yükselmiş. 2015’de 10 TL ile 1136 Fronti almışız. Şimdi 1136 Fronti 101 TL alıyor. Macarların parası paramız karşısında dokuz senede 10 kat değer kazanmış. İnsanların yarınla ilgili bir endişeleri yok. Daha düzenli ve disiplinli bir yaşam tarzı dikkati çekiyor. Ekonomik anlamda, durumları çok kötü görünmüyor.
Malum, Macaristan, 1989 yılında Sovyetler Birliğinde başlayan demokratikleşme, bir yerde kapitalist sisteme geçiş hareketleriyle birlikte, parlamenter demokrasi rejimine geçmiştir. 199 milletvekilli bir parlamentosu bulunmaktadır. Başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Devlet Başkanı, parlamento tarafından 5 yıl süreyle seçilmekte ve ulus birliğinin temsilcisi olarak tanımlanmaktadır.
Macaristan'da eğitim 5-18 yaşları arasında zorunludur. Dünyanın en eski üniversitelerinden olan ve 1276 yılında kurulan Veszprem Üniversitesi Peter Csak birlikleri tarafından tahrip edilmiş ve bir daha inşa edilmemiştir. Macaristan’da 1300-1700 yılları arasında çok sayıda üniversite kurulmuştur. Dünyanın ilk teknik üniversitesi 1735 yılında Selmecbánya'da kurulmuştur. Bu üniversiteden sonra Miskolc Üniversitesi kurulmuştur. Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi (BME), uluslararası kriterlere göre bilim seviyesi ve yapısı ile dünyadaki en eski teknoloji kurumu olarak kabul edilmektedir. Macaristan çok sayıda seçkin bilim adamları yetiştirmiş olup matematik eğitimi ile ünlü bir ülkedir. Ülkede ondan fazla Nobel ödüllü bilim insanı bulunmaktadır.
Macaristan ekonomisi, kapitalizme açıldıktan sonra, bizdeki kadar olmasa da kayda değer açık vermektedir. Küçük bir ülke olmasına rağmen, yabancı sermaye yatırımı açısından ön sıralarda yer almaktadır. İhracatı ithalatından yüksek olmasına rağmen, dış borcu da bulunmaktadır. AB üyesi olduktan sonra para yağmış ama yağan paraların çoğunluğu, Yunanistan’da olduğu gibi yollara ve tarihi eserlerin bakım onarımına gitmiş. İşsizlik oranı dokuz sene öncesine göre epey azalmış. Enflasyon oldukça düşük. Büyüme de neredeyse durağanlaşmış durumda. On milyon civarında olan nüfusun kişi başına milli geliri bizim iki katımızdan fazla.
Makineler ve aksamları, işlenmiş ürünler, gıda, ham maddeler, elektrik ihraç ettiği ürünler olarak görünürken, makineler ve aksamları, işlenmiş ürünler, yakıt, gıda ve sanayi ham maddeleri ithal ettiği ürünler.
AB’ye tam üyelik sonrası dönemde yabancı yatırımcıların ilgi odağı olan Macaristan, doğrudan sermaye yatırımları ve likidite girişleriyle hızlı bir ekonomik başarı yakalamıştır. Ancak küresel ekonomik krizin etkisiyle 2008-2012 döneminde negatif büyüme sergileyen Macaristan ekonomisi, ancak beş sene sonra gerilemeden çıkabilmiştir.
Ulusal geliri yüksek olmakla birlikte, dış borcu yüksek olan Macaristan’da market fiyatları, yerel ürünlerde oldukça düşük görünüyor. İthal ürünlerde gümrük vergi ve fonları ile yerli üretici korunuyor.
Eğitime ve bilgiye verilen önem, yapılan yatırımlardan ve ayrılan kaynaklardan açıkça belli oluyor.
