Ancak sebze ve meyve fiyatlarının aşısı artması bunun yanında sıvı yağ ve zeytinyağı fiyatının da tavan yapması yaz aylarından kış aylarına hazırlık yapan ev hanımlarını zor durumda bıraktı. Ev hanımları kış ayları için yapacakları konserve ölçülerini pahalılık nedeni ile neredeyse 3’te birine indirdiler. 2020 yılı ile 2022 yılı arasındaki sebze fiyatı farkları inanılmaz fiyat artışını ortaya koydu.
KIŞLIK KONSERVE İÇİN ŞEHİRDE DE KÖYDE TAM BİR KADIN DAYANIŞMASI YAŞANIR
Yaz aylarından kış aylarına hazırlık yapmak neredeyse bir gelenektir. Zor kış şartlarına hazırlık için anneannelerimiz, babaannelerimiz yaz aylarından yaptıkları hazırlık aslında hala gözlerimizin önündedir. O günlerin telaşı heyecanı tabiî ki çok başkaydı. Ailenin kadınları bir araya gelir eğer köyde tarla varsa toplanabilen sebzeler toplanır kasalara konar tarladan evlerin bahçelerine getirmesi de erkeklere kalırdı. Erkeler traktörlere koydukları ve içlerinde çeşitli sebzelerin bulunduğu kasalarsı tüm tarladan toplar sebzelerin kışlık konserve yapılacağı evlerin bahçelerine konulurdu. Şehirde yaşayanların köy bağlantıları varsa onlara da sebzeler kendi köylerinden topraklarından evlere getirilirdi. Birde kışlık konserve yapmak için pazardan ya da tarladan alışveriş yapan ve jöy bağlantısı bulunmayan vatandaşlarda var ki onlarsın işi daha da zordu. Yazın ucuzlayan ya da tarlalarında yetişen sebzeleri evlerine ve bahçelerine getiren kadınlar imece usulu çalışmaya başlarlar. Evler bahçeler adeta işletmeye dönerdi. Bahçeli evlerde odun ateşinin üzerine konan büyük kazanlarda sebzeler kaynatılırdı. Evlerde ocaklarda evin en büyük tenceresi seçilerek sebzeler bu tencerelerde kaynatılırdı. Şehirde de köyde de yapılan kışlık konservelerde tam bir kadın dayanışması sergilenirdi.
KORSERVELER KIŞIN AFİYETLE YENİR, TARHANA ÇORBASI HASTALARA ŞİFA OLUR
Yaz aylarından kış aylarına hazırlık yapmak uzun yıllar önce zorlu kış şartlarında evlerinde tencerelerinin kaynamasını sağlamak amacı ile başlayan ve beklide yüzyıllar boyunca devam eden neredeyse bir gelenek. Yaz aylarında Domates, kaypa biber, Kuru Soğan, nohut fasulye gibi kışlık konserveler için gerekli olan malzemeler kilolarca alınır ki bu kilolarda ifadesi en küçük evler için bile 30-35 kiloları bulur. Kış konservesi çeşitlerinin neredeyse hepsinde kullanılan domates çok daha fazla anır ve tencere ya da kazanlarda kaynatılır. Mesela kışlık en önemli konserve salçadır. Domates, kaypa biber sıvı yağ, zeytin yağ birleşir kavanozlara konur ve kışlık “Salça” olarak saklanır. Yine domates “Domates Sosu” olarak kış aylarında kullanılmaz üzere kavanoza konur ve kışın kapağının açılacağı günü bekler. Kışın sofraya konan Kızarmalıkların, makarnaların sosu olur. Domates ayrıca kış aylarında bol bol tüketilen hazır menemen için Sivri biber, sıvı yağ ve tuz ve baharatlar ile kışlık konserveye girer. Kış hazırlıkların en önemlilerinden biride tarhana’dır yapımı çok zor ve zahmetlidir ama kış aylarının da vazgeçilmez çorbasıdır. Kışın hasta olanlara tarhana çorbası yapılır. Tarhanada yine kadınların imece usulü yapılır yine domates, kaypa biber, kuru soğan, nohut, süzme yoğurt un ve baharatların karıştırılması kurutulması ve ufalanması ile kışlık tarhanalar kullanılacağı günü bekliyor. Tabi tüm bu zahmetli çalışmalar imece usulü yapılıyor. Tabi tek başına daha küçük kilolarda bu işlemleri yapan kadınlarda kışa hazırlık yapabiliyor. Her yaz aylarında bu heyecanlı ve gayet yorucu süreç aslında sebze fiyatlarının artması ile her geçen gün daha da maliyetli hale gelmesi kadınları kış ayarlı için yapacakları hazırlık için karara kara düşündürüyor.
FİYAT ARTIŞLARI KIŞLIK KONSERVEYİ VURDU
Her yıl kadınların genelde imece usulü yaptıkları kış konserveleri her geçen gün arttan maliyetler nedeni ile yapılamamaya başladı. Önceki yıllarda artmaya başlayan ve bu yol en üst sevileri gören sebze meyve fiyatları ve tabi ki ürünlerin saklanmasını sağlayan konserve ve kapak fiyatlarındaki artış ev hanımlarını karar kara düşündürüyor. Yaz aylarından kış aylarında tüketilmek için yapılan tarhana, domates salçası, domates sosu, menemenlik, erişte ve diğer konserveler sebze ve konserve yapımında kullanılan ürünlere gelen yüksel artışların kurbanı oldu. On kilolarca domates, onlarca kilo kaypa biber, kuru soğan sivri biber, litrelerde sıvı ve zeytinyağı onlarca kutu yumurta kilolarca un ve yeteri kadar baharat ürünleri almak artık çok ciddi rakamlara mal oluyor. Hal böyle olunca da ev hanımları kışlık konserve yapmakta çok zorlanıyor. Birçok ev hanımı kışa hazırlık için yaptıkları konserve kavanoz sayısını üçte bire düşürmüş durumda. Sebze fiyatlarındaki artış ise bu kadarına da pes dedirtirken sıvı yağ ve zeytinyağındaki fiyat artışı ise artık ev hanımlarına “Artık Kışlık Konserve’ de yapılmaz” dedirtiyor.
FİYAT ARTIŞLARI İNANILMAZ
Ev hanımlarına “Artık Kışlık Konserve’ de Yapılmaz” dedirten başta sebze fiyatlarında olmak üzere kışlık konserve yapımında kullanılan tüm malzemelerin fiyatlarının adeta uçması kışlık konserve yapan ev hanımların zor durumda bıraktı. Ev hanımlarının neredeyse kışlık konserve yapımından vazgeçiren fiyat artıkları ise inanılmaz. 2020-2021- ve 2022 yılı sebze fiyatlarına bakıldığında fiyatların dolayısı ile de kışlık konserve yapımı maliyetlerin ne kadar attığı gözler önüne serildi. Örneğin kışlık konservede en çok kullanılan domates 2020 yılında 1,5 lira çıvarında olan domatesin kilo fiyatı 2021 de 3,2 TL 2022 ise 17 TL oldu. Sivri biber’in 2020’deki fiyatı 8 lira iken 2021 yılında bu fiyat 14 TL oldu. 2022’de ise 40 TL’yi buldu. Kışlık konserve yapımında kullanılan tüm malzemelerin fiyatları da bu oranlarda artınca kış aylarına hazırlık için yapılan kışlık konserveler artık hayal oldu.
Ogün İnal
