Çanakkale Katı Atık Yönetim Birliğince hazırlanan EKAY Projesi kapsamında SUEZ Çanakkale RR Atık Hizmetlerince tamamlanan Mekanik Atık Ayrıştırma Tesisinin açılışı gerçekleştirildi.
Çöplerin ayrıştırması ve yeniden kazandırılmasına yönelik yapılan çalışmalar kapsamında Çanakkale Belediyesi ve SUEZ arasında gerçekleştirilen işbirliği ile hayata geçirilen projelerle Çanakkale’nin çöpleri yeniden kazandırılıyor. Çanakkale, Lapseki, Kepez, Umurbey, Çardak ve İl Özel İdaresinin de yer aldığı Çanakkale Katı Atık Yönetim Birliğinin katkıları ile imtiyaz sözleşmesi kapsamında SUEZ Firması tarafından hayata geçirilen Mekanik Atık Ayrıştırma Tesisi ve Geri Kazanım Tesisi törenle hizmet vermeye başladı. Açılışta konuşan Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür Gökhan, “Bizim hedefimiz daha çok geri dönüşebilir atık elde etmek. Ama bu aynı zamanda hem ekonomi, hem de çevre yatırımı. Geri kazandırılan maddeler yeniden ekonomiye kazandırıldığı için ciddi bir ekonomik yatırım olarak da algılayabiliriz. Çanakkale’mizi şimdiden geleceğe hazırlamamız gerekir” dedi.
Türkiye'deki sıfır atık hedefleriyle uygun olarak, depolanan atık miktarının azaltılması ve depolama tesisinin uzun yıllar hizmet verebilmesi için ÇAKAB, Tam Ölçekli Entegre Katı Atık Yönetimi (EKAY) Projesini 2019 yılı itibariyle yürürlüğe girmişti. EKAY Projesi ile hem kaynağında ayrı toplanan ambalajlardan, hem de karışık çöpten ayrılan malzemelerden ileri düzeyde geri kazanım sağlanması hedeflenerek, atıkları kaynak olarak kullanarak, atık yönetimi hiyerarşisinde üst basamaklara ilerlenecek ve döngüsel ekonomiye katkı sağlanacak. Projeyi 29 yıllık bir imtiyaz sözleşmesiyle yüklenen SUEZ Çanakkale Firması, Tasarım-Yapım-İşletme ve Finansman sorumluluğunu üstlendi. Proje kapsamında atık yönetimi entegre biçimde yürütülecek olup toplama, taşıma, ön işlem, geri kazanım ve bertaraf süreçlerinden imtiyaz sahibi SUEZ’de olacak. Atıkların tüm süreçleriyle entegre yönetilmesi sayesinde kaynağında ayrı toplama sisteminin sürekli geliştirilmesi ve sıfır atık hedeflerine düzenli olarak yaklaşılması hedeflenirken, Mekanik Atık Ayrıştırma Tesisi ve Geri Kazanım Tesisi de törenle açıldı.
Saatte 45 ton atığı ayrıştıracak olan Mekanik Atık Ayrıştırma Tesisi ve Geri Kazanım Tesisi açılışına Vali İlhami Aktaş, Belediye Başkanı Ülgür Gökhan, Lapseki Belediye Başkanı Eyüp Yılmaz, Çardak Belediye Başkanı Metin Semerci, Umurbey Belediye Başkanı Erdal Doğan, Kepez Belediye Başkanı Birol Arslan, belediye meclis üyeleri ve mahalle muhtarları katıldı. Açılış konuşmasını yapan SUEZ Çanakkale RR Atık Hizmetleri A.Ş Genel Müdürü Metin Suadiyeli tesis hakkında bilgiler vererek, “SUEZ Çanakkale ve ÇAKAB ailesi olarak 1 Temmuz 2019 tarihinde operasyonlarımızı ve yatırımlarımızı EKAY projesi kapsamında 29 yıl İmtiyaz sözleşmesi ile başlandı. Bu zamanda ilk olarak bizim toplanma kamyonlarının ve diğer araçların olduğu operasyon merkezinin açılışını yaptık 2 yıl önce. Sizlerle birlikte Şubat-Mart 2020’de su arıtma tesisimizin açılışını yapmıştık. Ondan sonra Şubat ayında yine bu sefer enerji üretim tesisimizin açılışını yaptık. Bu yapacağımız açılış ise mekanik ayrıştırma binasının içindeki mekanik arıtma tesisinin açılışını yapacağız. Projemiz dahilinde ilk üç sene ana yatırımlarda ise 15 milyon Euro değerinde yatırımlar yapılmıştır. Projenin toplamı 29 sene boyunca 80 Milyon Euro civarında olacak. Açılışını yapacağımız tesis Türkiye ve Avrupa standartlarına uyan bir tesistir. Tesisin yeni ve modern binası 5 bin m2. İçerisinde etik olarak 1.6 megavat kuvvetinde çalışma yapılıyor elektrik sağlamak için. İçerisine konduğumuz bantlar arka arkaya konsa 1.6 km uzunluğunda 17 tane otomatik ayrıştırıcı bulunmaktadır. Ayrıca bir de ayrıştırma kabinimiz var. 25 kişi ayrıştırmayı manuel olarak yapıyor. Bu tesisin havalandırması olsun, toz toplama sistemi olsun çok kapsamalı bir yangın koruma sistemi var. Tesis tamamen otomatik olarak, otomatik merkezi sistemde kompüter aracılığı ile otomatik olarak denetlenmektedir. Tesisin kapasitesi saatte 45 ton veya saatte 15 ton ambalaj atığı. Her gün bir vardiya çalıştığını düşünürsek bir sene boyunca 80 bin tonun üzerinde arıtma kapasitesine sahip. İki vardiya çalışırsak o çıta daha da yukarı çıkabilecek” dedi.
“21 yıldır emek veriyoruz”
Çanakkale Belediyesi Temizlik Müdürü Aysun Kavcar İse ÇAKAB hakkında bilgiler vererek yaptığı açıklamada, “Mekanik katı ayrıştırma tesisimiz. Katı çöplerin içeriye geldiği, bileşenlerine göre ayrıldığı bir üretim alanı var. Dolayısı ile bunlar ikinci bir katkı maddesi olarak geri kazandırılacak. Ayrıca evlerimizde ayrı topladığımız ambalaj atıkları yeniden geri kazandırılacak. Tamamen geri kazandırılamayan ancak yanabilen atıklar ise alternatif yakıta dönüştürülecek. Tesisimiz bütünüyle otomatik olarak çalıştığı için bu süreçte tesisimizde bileşenlerin ayırmak adına taşıyıcı bantlar, yakıta dönüştüren kırıcılar, balya ve bunları kurutma makinaları yer almaktadır. Tesisimiz hem ÇAKAB hem de SUEZ tarafından Türk Mevzuatına uygun bir şekilde denetlenmektedir. Bu tesiste iki malzeme elde edeceğiz. Atık malzemeleri yeniden ikinci bir ham madde olarak geri kazanılacak ve geri dönüşüm tesislerine satılarak bir gelir elde edilecek. Diğer bir konu da alternatif yakıt. Alternatif yakıt da Çimento fabrikalarına ham madde olarak satılacak ve gelir elde edilecek. Teknik performansımıza baktığımızda ise ÇAKAB’ı kuralı tam 21 yıl oldu. Aslında 21 yıldır herkes bu işe çok emek veriyor. Bu vesile ile başta Belediye Başkanımız olmak üzere destek veren herkese teşekkür ediyorum” dedi.
“Depolama alanımızın ömrünü uzatmış olduk”
Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür Gökhan ise yaptığı açıklamasında, “Çanakkale tarihin ve doğanın bahşettiği güzelliklerle dolu bir yöre ve bu yöreyi çok temiz tutmamız lazım. Geleceğe yakışır bir çevre bırakmamız lazım. Dolayısı ile yatırımlarımız da örnek, doğaya saygılı olmak durumunda. Biz de bu projeleri hayata geçirmeye devam ediyoruz. ÇAKAB olarak katı atık sorununu havza bazında çözmeye çalışıyoruz. Atıklarımız yıllardır depolama tesisinde, çevreye zarar vermeden depolanıyor. Ama günümüzde atık düzenli depolamadan, atık ayrıştırma ve geri kazanıma dönüldü. Depolanan katı atık miktarların azaltılması, depolanma sisteminin uzun yıllar hizmet edebilmesi için Tam Ölçekli Katı Atık Üretim Sistemi (EKAY) projesi, Danıştay’ın görüşü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayı SUEZ Atık Hizmetleri Anonim Şirketi ile imzalanan imtiyaz sözleşmesi ile işletmemizi bu imtiyaz sözleşmesi ile sürdürüyoruz. Burada yenilikler var. Eskiden Burada katı atığımızın tamamını depoluyorduk. Ama şimdi bu tesiste ayrıştırmak sureti ile hem geri dönüşüm malzemesi elde ediyoruz, hem de yakıt olarak kullanılan malzemeleri elde ediyoruz. Sonuçta da bu alana en az miktarda çöpü, artık hiçbir işe yaramayan çöpü bu alanda depolayacağız. Dolayısı ile çöp depolama alanımın ömrünü de çok uzatmış olacağız. Hem kaynağında toplanan ambalaj atıkları, hem dönüşüm malzemelerini de getireceğiz. Aynı zamanda içerde de elde edilen malzemelerle daha yüksek bir geri dönüşüm kazanmayı hedefliyoruz” diye konuştu.
“21 yıldır bu süreci götürüyoruz, bu noktaya gelmek kolay değil”
Başkan Gökhan, “Bu proje kapsamında toplama, taşıma, işlem, geri kazanım ve bertaraf süreçlerini İmtiyaz sahibi firma yapmakta. SUEZ Çanakkale Atık Hizmetleri Anonim Şirketi bu hizmeti vermekte. Bizim hedefimiz şu, devletimizin de hedefi bu biliyorsunuz sıfır atık kavramı var. Bu yatırım ona da hizmet ediyor. Daha çok geri dönüşebilir atık elde etmek. Ama bu aynı zamanda hem ekonomi hem de çevre yatırımı. Geri kazandırılan maddeler yeniden ekonomiye kazandırıldığı için ciddi bir ekonomik yatırım olarak da algılayabiliriz. Atık suyu arıtma tesisini açtık, elektrik üretim tesisimizi açtık, bugün de burada Mekanik Ayrıştırma Tesisinin açılışını yapıyoruz. Bunu yıllardan beri 21 yıldır bu süreci götürüyoruz. Çanakkale gibi küçük bir ilde bunu bu şekilde başarabilmiş olmak kolay değil” dedi.
“Başarılı giden tek imtiyaz sözleşmesi bizim”
Başkan Ülgür Gökhan, “Biz Çevre Bakanlığına bu proje için müracaat ettiğimizde, aşağı yukarı yaklaşık 300 belediye vardı, sonra 16 belediyeye düştü, iki belediye bu proje için Avrupa Hibe desteğine dahil edildi. Bunlardan bir tanesi de Kuşadası Belediyesidir. Bize bu Avrupa Birliği Projesine katılma şansı verdiler. Niye verdiler? Çanakkale Belediyesi mali yapısı ve idari personeli ile bir Avrupa Birliği Projesini, özellikle katı atık projesini yapabilir gerekçesi ile bunu bize verdiler. Biz Çanakkale Belediyesi olarak bunu aldık çevremizi kurtardık ama havzadaki diğer belediyeler ne olacak? Bunun üzerine Lapseki, Çardak, Umurbey, Kepez o dönemde Kumkale ve Erenköy belediyeleri de dahil olmak üzere bir birlik kurduk. Daha sonra İl Özel İdareyi de kattık çünkü köyler verdi. Dolayısı ile burada elbirliği ile hep beraber, hiçbir ayrım ve karışıklık olmadan bunu bu günlere kadar getirebildik. Bakanlığın gözünde de ‘Bunlar yapabilir’ olduğu için onlar da bize hep destek oldu. Dolayısı ile hem Danıştay hem de bakanlık bizim bu İmtiyaz sahibi sözleşmesini imzalamamıza onay verdi. Şu anda Türkiye’de başarı ile giden yegane imtiyaz sözleşmesidir bizimki. Başka yapmak isteyenler de oldu ama başarıya ulaşamadılar” dedi.
“Çanakkale’yi Geleceğe Hazırlamalıyız”
Gökhan “Seneler Çabuk geçiyor. Bakın 21 yıl olmuş bu işe başlayalı. Bin yıl da geçebilir ama bu tesisin ömrü bellidir. Ama ondan sonraki sürece Çanakkale’mizi şimdiden hazırlamamız gerekir. Bertaraf nasıl olmalıdır, bertaraf nedir, sadece Çanakkale ÇAKAB bölgesi değil, Çanakkale İlinin tamamı hazır olmalı. Biliyorsunuz 3 tane daha birlik var ama onlar maalesef henüz bir teknik harekete geçemediler. Bu konuda yavaş gidiliyor, mevzuatlar değişiyor. Mevzuatlar değişince de yatırım yapamıyorlar, dolayısı ile il bazında ortak bir çözüm yapılabilir mi? Onun incelenmesi gerekir diye düşünüyorum. Çanakkale yarın büyük şehir olur mu bilmiyorum ama olursa mecburen öyle bir şey olacaktır ama hazır elimizde tecrübeli firmalar varken bunu değerlendirmemiz lazım” dedi.
Mekanik Atık Ayrıştırma Tesisi ve Geri Kazanım
Proje yatırımları kapsamında Geri Kazanım Tesisi olarak Mekanik Atık Ayrıştırma Tesisi kurulmuştur. Mekanik Ayırma tesisinde karışık Çöpler bileşenlerine ayrılacak ve öncelikle geri kazanılabilir malzemeler ikincil hammadde olarak kazanılacaktır. Mekanik Ayırma Tesisinin bir bölümü ise kaynağında ayrıştırılarak geri kazanacaktır. Geri kazanılmayan, ancak yanabilir malzemeler alternatif arak hazırlanacaktır. Mekanik Ayrıştırma Tesisi, mevcut Katı Atık Bertaraf Tesisi Yerleşkesi içinde yaklaşık 5 dönümlük arazi üzerinde kurulmuştur. Tam otomatik olarak çalışan Mekanik Ayrıştırma Tesisi içinde atığı bileşenlerine ayrıştıran çeşitli elekler, ayırıcılar, taşıyıcı bantlar, balyalayıcılar ile yakıta dönüştüren kırıcılar ve kurutma üniteleri yer almaktadır. Ekipmanların içinde yer aldığı yaklaşık 5000 m2’lik Tesis Binası, mevzuatta yer alan tüm şartlan (yangın önleme, havalandırma, iş güvenliği ve işçi sağlığı vb.) sağlayacak şekilde projelendirilmiştir. Sonuç olarak Mekanik Ayrıştırma Tesisi ile atıklardan ikincil hammadde, Kompost ve Alternatif Yakıt üretilecektir. İkincil hammaddeler geri dönüştürülmek üzere Geri Dönüşüm Firmalarına, Alternatif Yakıt ise Çimento Fabrikalarına satılarak gelir elde edilecektir. Projenin teknik performansı açısından toplam geri kazanım oranı %8’den %60’a çıkarılacak ve böylece depolanan atık oranı %92’den %40’a indirilecektir.
Ogün İnal
