Çanakkale Ziraat Odası Başkanı İsmail Kaya domates üreticisinin çok zor durumda olduğunu, ihracat yapılamadığı için ürün fazlası olduğunu, fiyatların düştüğünü ifade etti.
Sezon başında yapılan tüm üretim hesaplamaların Corona Virüs salgını nedeni ile ihracatın neredeyse sıfıra inmesi ile tamamen alt üst olduğunu ifade eden İsmail Kaya, domatesin bolca üretildiğini ancak ihracatın salgın nedeni ile yapılamaması yüzünden domates fazlalığının ortaya çıktığını bu durumunda domates fiyatlarını düşürerek üreticiyi zor durumda bıraktığını ifade etti. “Üreticimizi zarara sokmayacak tüketicinin de cebinden fazla para çıkmamasını sağlayacak bir sitem üzerinde çalışılmalı” diyen Kaya, “Üretici tarladan domates satmak zorunda kaldı, ürün tarlada 70 kuruş pazarda 5 lira” dedi.
Kaya domates üreticisinin sorunlarını ele aldığı açıklamasında İşte Çanakkale Gazetesi için şunları söyledi:
“ÜRETİCİ TARLADAN DOMATES SATMAK ZORUNDA KALDI”
‘İlk turfan domateslerimiz bitti, şimdi orta turfan domateslerimizin satışı başladı. Hatta bazı orta turfan domatesler sona yaklaşıyor. Domates şehrimizin önemli tarım ürünlerinden biri, üreticinin göz bebeği bir ürün ve miktar olarak da ciddi derecede ürettiği bir ürün. Tüketicinin de pazarda arabasında bulunan evde sofrasında bulunan bir ürün. Pazarcıların da tezgahlarında şöhret olmuş, marka olmuş bir ürün. Ancak bu günlerde domates fiyatları ile ilgili üretici ciddi derecede sıkıntı yaşıyor. Nasıl bir sıkıntı yaşıyor?. Öncelikle Corona Virüs nedeni ile tüm sebze meyve ürünlerinde olduğu gibi domates ihracatı da yapılamıyor. Tabii ki bu büyük bir sorun. Domates üretiminde Türkiye ciddi üretimler yaptığı için ihracat olmayınca fazla domates üretimi gerçekleşmiş oldu. Bu tabii ki fiyatlara da yansıdı bu konuda yapılabilecek bir şey yok. Bir an önce Corona Virüs salgınının sona ermesini ve yeniden sebze ve meyve ihracatının başlamasını diliyoruz. Şu an üretici tarladan domates satmak zorunda kalıyor. Üretici hem salçalık domatesi maliyetinin altına fabrikalara, hem de sofralık domatesi maliyetinin altına satıyor. Domatesler tarladan toptancılara domates maliyetinin altında teslim ediyor. Domates üreticisinin tarladan toptancılara 70 kuruş, 80 kuruşa teslim ettikleri domatesler bakıyoruz pazarlarda 5 TL’ ye kadar satılıyor. Ciddi şekilde çok zahmetli ve maliyetli olan domates üretiminin fiyatlarının bu şekilde maliyetinin altına olması şu anda üreticiyi tedirgin ediyor. Ama tabi ki geçtiğimiz yıllarda da domates fiyatlarında dalgalanma yaşadık. Umarız ki domateste bu yılda yaşanan fiyat dalgalanması üreticiye para kazandıracak ve emeğinin karşılığını almasını sağlayacak seviyelere gelir. Peki bu seviye nedir? Tarladan domatesin 1.25 TL ve1.50 TL’nin altına satılmamasıdır. Tarladan satışta bu rakamların altına düşülmezse ve domates üreticisi hastalıklarla mücadelede de başarılı olursa üretici para kazanıp alın terinin hakkını almış olur. Tarladan domatesin bir an önce 60 kuruş, 70 kuruş kendini kurtarıp 1.25 TL, 1,50 TL gelmesini istiyoruz, üreticilerimiz adına böyle bir beklentimiz var. Eğer dediğim gibi tarladan domates satış fiyatlarını 1.50 TL seviyelerine getirebilirsek üretici en azından bu satış seviyesi ile kendini döndürmeye başlar.
“DOMATES ÜRETİCİSİNİN FİYAT İSTİKRARINA İHTİYACI VAR”
Domates fiyatlarında dalgalanmalı bir durum vardır. Domates üretiminde üreticilerin çok kullandığı bir tabir vardır, ‘ Domateste düşen, buğdayda ayağa kalkamaz’. Üretici yine domates dikerek ve satarak ancak ayağa kalkabilir. Üretici domatesten art arda iki yıl zarar ederse ciddi derecede zor durumda kalır. Geçen senede domates fiyatları çok iyi değildi. Yani istediğimiz fiyat yine yoktu. Ama en azından üreticiyi koruyan ve zarar ettirmeyen fiyatlar vardı. Bu yıl ilk turfanda yine ilk etapta üreticiyi memnun etse de bu uzun sürmedi ve satış fiyatları çok kısa sürede maliyet fiyatlarına geriledi. Maalesef bu fiyatlar şu anda da devam ediyor. Ama bizim tespitlerimiz domates fiyatlarındaki en büyük sorunun istikrar olduğu. Domates üreticisinin istikrara ihtiyacı var. Domates üreticileri ve biz hiçbir zaman domatesin tezgahlarda 10 TL’den satılmasını istemiyoruz, ama tarladan da büyük maliyet ve zorluklar ile üretilen domatesin tarladan 50 kuruşa yada 60 kuruşa satılmasını istemiyoruz. Eğer domates ve domatese benzer ürünlerde fiyatlara bir istikrar getirebilirsek, bir istikrar sağlayabilirsek söylediğimiz gibi bir taban ve bir tavan uygulamasını hayata geçirebilirsek hem üretici, hem de tüketici kazanır, biz istiyoruz ki üretici domatesini kendisini zarara sokmayacak ve alın terinin karşılığını alacağı bir fiyattan satsın, tüketicide çok yüksek fiyatlara domates yemesin örnek vermek gerekirse üretici tarlasından domatesini 1.50TL’nin altına satmasın, tüketicide tezgahtan domatesi 4 TL’nin üzerine almasın. Bir rekabette olacaksa bu 1.5 TL ila 4 TL arasında bir fiyatta olsun. Bu limitlerde de aracılık hizmetlerini yapan arkadaşlarda paralarını kazansınlar. Özetle aslında tüketici dahil herkes kazansın.
“DOMATES ÜRETİCİSİ SANAYİCİNİN İNSAFINA BIRAKILMAMALI”
Yeri gelmişken salçalık domates içinde domates üreticileri işin bu tarafında da sanayicilerin insafına bırakılıyoruz. Domates üreticisi sanayicinin insafına bırakılmaması lazım. Konuyu özetleyen bir örnek vermek gerekirse kısa bir süre önce sulu şeftali 40 kuruşa satılıyordu, bugün fiyat aldım sulu şeftali 1 TL. Bir haftada ne oldu da bu fiyat artışı yaşandı. Dolayısı ile bu hesaplamaların çok iyi yapılıp hem üreticiyi hem de tüketiciyi koruyacak adımların atılması çok önemli. İşte salçalık domateste sorun yaşıyoruz ve üretici 30 kuruşa domates satılıyor. Çanakkale’ de genelde sofralık domates üretildiği için belki bölgemiz salçalık domates konusunda sıkıntı yaşamıyor ama diğer bölgelerde domates üreticisi bu konuda çok zor durumda. Son olarak devletin milleti için var ettiği kurumların bu önemli konuda acil ve önemli adımlar atarak üreticiyi koruyan düzenlemelerin yapılması üreticilerimiz için çok önemli.”
Özel Haber: Ogün İnal
