Gündem

'Depreme karşı tedbirli olmalıyız'

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Bölümü'nden emekli olan Jeoloji Profesörü Doğan Perinçek sosyal medya hesabından paylaştığı bir gönderide geçen yıl gündemde oldukça yer kaplayan Elazığ depremi hakkında bir değerlendirme yaptı.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Bölümü'nden emekli olan Jeoloji Profesörü Doğan Perinçek Prof. Dr. Doğan Perinçek, “Türkiye'de geçen yıl yaşanılan Elazığ depremi Sivrice ve Hazar Gölü yakınlarındaki faylarda başladı” diyerek bölge ve deprem hakkında bilgiler verdi.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Bölümü'nden emekli olan Jeoloji Profesörü Doğan Perinçek sosyal medya hesabından paylaştığı bir gönderide geçen yıl gündemde oldukça yer kaplayan Elazığ depremi hakkında bir değerlendirme yaptı.
 
Prof. Dr. Doğan Perinçek,; ‘’Elazığ'ın ilçesi Sivrice Hazar Gölü kıyısı kenarında kurulmuş şirin bir kentimizdir. Hazar Gölü'nde sular altında olan kale ve manastırın sırrı nedir? Neden kale ve manastır sular altında? Deprem evet deprem bu sorunun cevabı.1830’lu yıllara kadar gölün ortasında bir ada ve üzerinde bir köy vardı. Gölcük Köyü. 1795 dolayında veya öncesinde Hazar Gölü yakınında bir deprem oluyor ve Hazar Gölünün sularını boşaltan derenin önü depremle oluşan bir fayla kesiliyor. Deprem öncesi var olan Hazar Gölü’nün ortası biraz daha çöküyor. Depreme neden olan fay gölün sularını boşaltan derenin önünü kesiyor. Dolayısıyla Gölde su yükselmeye başlıyor. Suların yükselmesi yaklaşık 1830-35'li yıllara kadar sürüyor. Devamında köyün yer aldığı adadaki kale (şato), manastır ve diğer yerleşim yerleri sular altında kalıyor. 1938-1940'lı yıllarda tüm yapılar sulara gömülüyor. Hazar Gölü ortasındaki Kölcük Köyü yakınındaki Manastır ve Kalenin 11. yüzyıldan önce yapıldığı biliniyor.  Peki Hazar Gölünün oluşum nedeni nedir. Cevabımız aynı; depremler sonrası Gölün olduğu alanda çökme Jeolojide bu şekilde olan çökme alanlarına göller çek kopar havzası demekteyiz). Hazar Gölünün kuzey ve Güney kenarında faylar yer alıyor. Bu fayların ortası olan her depremde çöküyor. (Bunu belirtirken Göl civarındaki fayları1982 yılında ve 2008 yılında detaylı çalıştığımı belirmek isterim. Özetle birileri gibi uzaktan gazel okumuyoruz). Geçen yıl yaşadığımız Elazığ depremi Sivrice ve Hazar Gölü yakınlarındaki faylarda başladı. Sonra komşu faylar tetiklendi. Ardından Malatya Pütürge dolaylarındaki faylara yayıldı. 1874 yılında Palu da bir büyük deprem oldu. Bir yıl sonra 1875 yılında Sivrice bir deprem yaşadı. Adapazarı ve Bolu depremlerinin peş peşe olduğunu hatırlayalım. Bunları göz önüne alırsak Sivrice depreminden sonra Adıyaman'ın ilçeleri olan Çelikhan ve Gölbaşı için büyük deprem kapıda diyebiliriz. Bunu neden söylüyorum; amacım bilmişlik taslamak değil. Bilime dayalı uyarı yapmak. Çelikhan ve Gölbaşı dolaylarında depreme karşı tedbir alınmasını sağlamak’’ dedi.
 
2020 Elazığ depremi
2020 Elâzığ depremi, 24 Ocak 2020 tarihinde yerel saatle 20.55'te Türkiye'nin Elâzığ ilinde meydana gelen ve başta Elâzığ ve Malatya olmak üzere tüm Doğu Anadolu bölgesini etkisi altına alan merkez üssü Elâzığ'nın Sivrice ilçesine bağlı Çevrimtaş köyü olan ve yaklaşık 22 saniye kadar süren deprem. Kandilli Rasathanesi depremin büyüklüğünü 6,5 Mw,USGS ise 6,7 Mw olarak açıkladı.
 
Deprem Doğu Anadolu Fay Hattı üzerinde, Anadolu ve Avrasya plakaları arasındaki sınırda meydana geldi.Depremin büyüklüğü Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından büyüklüğünü 6,5 Mw,USGS tarafından 6,7 Mw, AFAD tarafından 6,8 Mw,[7] Avrupa deprem araştırma şirketi EMSC tarafından 6,8 Mw olarak açıklandı. USGS depremin derinliğini 10 kilometre, EMSC ise 15 kilometre olarak açıkladı.

Deprem; Adıyaman, Adana, Batman, Bingöl, Çorum, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Mardin, Osmaniye, Samsun,] Sivas, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Tokat ve Tunceli gibi birçok il ve Irak, İran, İsrail, Lübnan ve Suriye'de de hissedildi.

Kayıplar ve hasarlar
Depremde Elâzığ, Malatya, Kahramanmaraş, Diyarbakır, Şanlıurfa, Adıyaman ve Batman'da bazı binalar yıkıldı. Depremin kırsal bölgelere olan yakınlığı nedeni ile nihai hasarın tespitinin zaman alacağı belirtildi.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, son açıklamasında 37'si Elâzığ, 4'ü Malatya'da olmak üzere 41 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.

Depremin ardından ilk açıklamaları yapan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun açıklamalarına göre, 41 kişi öldü ve 1.466 kişi hafif ve orta derecede yaralandı. Bazı binalar yıkıldı.

Saat 01.40'ta açıklamalarda bulunan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Sağlık Bakanı Fahretti Koca yaptıkları açıklamada Elâzığ'da 13 ölü ve 2'si ağır 405 yaralı, Malatya'da 4 ölü ve 3'ü ağır 148 yaralı toplam 18 ölü, 553 yaralı olduğunu açıkladı. Soylu, ayrıca Elâzığ'da 30 kişinin göçük altında olduğunu belirtti. Enkaz altından kurtarılanların sayısı 45'e yükseldi.

AFAD'ın son açıklamasında, enkaz altından 40 kişinin sağ olarak kurtarıldığı bildirildi. Elâzığ'da 655, Malatya'da 226, Diyarbakır'da 32, Adıyaman'da 25, Batman'da 6, Kahramanmaraş'ta 37, Şanlıurfa'da 50 olmak üzere toplamda 1.103 kişi hastaneye başvurduğu belirtildi. AFAD, Elâzığ'da meydana gelen depremde 41 kişinin hayatını kaybettiğini, enkazdan sağ kurtarılan kişi sayısının 45 olduğunu, 1.607 kişinin ise hastanelere başvurduğunu açıkladı. Kahramanmaraş'ta bir kişi, Adıyaman'da bir kişi ve Diyarbakır'ın Bismil ilçesinde bir kişi deprem sebebiyle kalp krizi sonucu öldü.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum'un açıklamalarına göre Elâzığ'da 5, Malatya'da 25 bina yıkıldı. AFAD'ın son açıklamalarına göre toplamda 76 bina yıkılırken ilk tespitlere göre; 645 binada ağır, 409 binada ise hafif ve orta hasar var, 12 bina ise acil yıkılacak durumda.

İbrahim Akın Kazancı