.
Harun BAYTEKİN
Arıların en önemli düşmanlarından biri de zirai mücadele ilaçlarıdır. Bunu herkes kabul etmektedir. Üzerinde arılara zararı yok diye ibare bulunan ilaçların bile zararlı olduğu artık gün yüzüne çıkmaktadır. Doğadaki yaban arıları zirai mücadele ilaçları yüzünden hızla kaybolurken bal arılarının bundan etkilenmemesi elbette düşünülemez.
Brezilyalı biyologlar tarafından yapılan yeni bir çalışmada, pestisitlerin arılar üzerindeki etkisinin önceden düşünülenden daha kötü olabileceğini göstermektedir. Arılara zararsız olduğu belirtilen veya düşük dozlarda kullanılan ilaçların arıların ömrünü yarı yarıya kısalttığı tespit edildi. Yine benzer şekilde mantar ilaçlarının da arıları olumsuz etkilediği, davranışlarını değiştirdiği, daha uyuşuk hale getirdiği gözlendi.
Dünyada binlerce arı türünün ortadan kaybolduğu bilinmektedir. Brezilyalı araştırıcılar da bunu 2005’den beri takip etmektedirler. Araştırıcılar, özellikle bal arısı koloni kayıpları üzerine yoğunlaşmışlar ve çok ilginç sonuçlara ulaşmışlardır. Kitlesel koloni kayıpları araştırıcıları yeni araştırma konularına yönlendirmektedir.
Böcek öldürücüler, mantar öldürücüler, ot öldürücüler ve akarisitler gibi zirai ilaç uygulanan alanlarda arılar polen veya nektarla birlikte ilaç etken maddelerini kovana taşımaktadırlar. Kovan içerisinde bu ilaç etken maddeleri larvaların beslenmesinde kullanılmakta ve kovan içi genç arıların ömrünü kısaltmakta ve koloni işleyişi değişmektedir. Düzeni bozulan koloni kısa sürede yok olmaktadır.
Anılan araştırmada, larvalar arı sütü ile birlikte, mantar ilacı, böcek ilacı ve ikisinin kombinasyonuyla çok düşük dozlar kullanılarak beslenmiş ve kontrol gurubuna göre ilaç etken maddesi ilave edilmiş larvalarda ve larvalardan oluşan ergin arılarda çok ilginç farklılıklar ortaya çıkmıştır.
Araştırmada, pamuk, kuru fasulye, mısır ve soya fasulyesi yetiştiriciliğinde kullanılan böcek ilacı ile baklagil, sebze ve meyve yetiştiriciliğinde kullanılan mantari etmenlere karşı kullanılan mantar ilacının aktif maddeleri kullanılmıştır.
Mantar ilacından daha az etkilenen larvalar, böcek ilacı içeren polen ve nektardan çok fazla etkilenmişlerdir. Normal şartlarda 45 gün yaşayan arıların çok düşük düzeylerde böcek ilacı içeren diyetle beslendiğinde 25 gün kadar yaşadığı ortaya çıkmıştır.
Çalışmada larva ve pupa dönemindeki arılarda ölüm gözlenmezken, ergin hale gelen işçi arıların kovan içerisinde daha yavaş davrandıkları gözlenmiştir. Tarlacı ömürleri ise birkaç günle sınırlanmıştır.
Tüm larva, pupa ve ergin genç arıların benzer şekilde etkilenmesi durumunda, kovan içerisindeki bütün görev ve iş bölümleri temelden değişmektedir. Dolayısıyla kısa süre sonra koloni çökme eğilimine girmektedir.
Düşük doz veya yüksek doz fark etmiyor. Uzmanlar arıcıları ciddiyetle uyarıyor. Çiçeğin bol olduğu ama böceğin kelebeğin olmadığı bölgelere arıları götürmemek lazım diye.
