Geçtiğimiz pazartesi günü Dünya Tütünsüz Günü idi.
Geçtiğimiz pazartesi günü Dünya Tütünsüz Günü idi. Dünya Sağlık Örgütüne üye ülkeler tarafından 1987 yılından beri Sigarayı Bırakma Günü olarak da kutlanmaktadır. Herkesin mutlaka bir sigaraya başlama hikâyesi vardır. İkram edilenler içilirken farkına varılmadan satın alınmaya başlanır. Hiç kimse sigara içicisi olacağım diye sigaraya başlamaz.
Gazete kâğıdına çalı yapraklarını sarıp içenler, izmarit içenler bile olmuştur. Neticede içen herkes bir şekilde zararlarını bile bile sigaraya başlamıştır.
Tütün Amerika kökenli bir bitkidir. Amerika’nın keşfinden sonra Avrupa’ya gelmiştir. İlk önceleri güzel çiçekleriyle saray bahçelerini süsleyen tütün, 16. ve 17. yüzyıllarda dünyanın bütün bölgelerine yayılmıştır.
Osmanlı’da ilk önceleri din adamlarının kullanımıyla ilgili haramdır fetvaları nedeniyle kullanımı yasak olan tütün, Avcı Mehmet’le birlikte serbest kalmış, hatta devlet desteğiyle Yenice ve Kırcaali yörelerinde üretimine başlanmıştır.
Türkiye’de tütünün tarihiyle ilgili önemli bir şahsiyet ve ilginç bir olay vardır pek üzerinde durulmayan. Manisa’da fakir bir Musevi ailenin çocuğu olan Morris, ölümcül bir hastalık olan difterinin pençesinden Müslüman bir Doktor olan Şinasi tarafından kurtarılınca anne babası adına Şinasi’yi de eklemişlerdir.
15 yaşında mezarlık bekçiliğiyle iş hayatına başlayan Şinasi Morris, okuma yazma bilmediği için işinden kovulur. İzmir’de bir tütün tüccarının yanında çalışmaya başlar. İşinde başarılı olunca patronu Mısır’a götürür. Daha sonra 25 bin dolarla 1800’lü yılların sonunda ABD’ye gider. Manisa’daki abisi Solomon’u da yanına alarak tütün ve sigara işini geliştirir tütün sarma makinesini icat eder. Osmanlı’ya sigara satmak için Sultan Abdülhamit’in desteğini alır. Ancak, Abdülhamit han şartlı olarak sigara ithalatına izin verir. Şartı Anadolu’da üretilen tütünleri satın almaları ve sattıkları sigara kadar harç-vergi vermeleridir. ABD, tarihi boyunca sadece Osmanlı’nın şartlarını kabul etmiş ve haraç vermiştir.
Aynı yıllarda Anadolu’dan anavatanına giden tütünler sigarada aromayı sağlamış ve tüm dünyada Şark tipi tütün olarak sigara harmanlarına girmiştir. Halen şark tipi tütünler yalnızca Anadolu’da yetiştirilmektedir. Şinasi Morris okuma yazma öğrenmemiştir. Yunanistan’daki bir toplantıda yazılı bir soruyu yanındakine okutmaya çalışırken, kendisine “okuma yazma bilseydiniz ne yapardınız?” şeklindeki soruya gülerek “mezarlık bekçiliği” cevabını vermiştir. Özetle Marlboro gurubu sigaraların kökeni kendisine aittir. Manisa’da kendi adını taşıyan bir çocuk hastanesi bulunmaktadır. Vasiyeti üzerine külleri hastanenin duvarına gömülmüştür.
Tütüncülük, kırsal kesimde emek yoğun işçiliği olan bir yetiştiriciliktir. Zayıf, verimsiz topraklarda kaliteli tütün üretilir. Zahmetlidir çok. Sabah ezanından önce tarlaya tütün kırmaya gidilir. Güneş biraz yükselince, kuşluk vakti tarladan dönülür. Dört beş saatlik süre zarfında tarladan toplanan yapraklar gölge ve serin bir yerde uzun şişlerle tek tek dizilir. Günümüzde 50 bin ailenin geçim kaynağını oluşturur.
Kapalı alanlarda sigara içme yasağıyla ilgili kanun tütün kullanıcılarını önemli derecede etkilemiştir. İstedikleri yerde ve zamanda sigara içememektedirler. Ancak, zararları ne kadar bilinse de, yasaklar ne kadar sıkı tutulsa da sigara tüketimi azalmamaktadır. IV. Murat sigara içerken gördüklerine çok ciddi cezalar vermiştir. Hatta birçoğunu idam ettirmiştir. Ama yine de faydası olmamıştır. Bağımlıları durdurmak zordur. Ancak bağımlılığın önüne geçmek mümkündür.
