Bilimsel araştırmalarda ileri teknoloji kullanıldıkça eskiye dair bilgiler sürekli daha da güçleniyor.

Bilimsel araştırmalarda ileri teknoloji kullanıldıkça eskiye dair bilgiler sürekli daha da güçleniyor. Özellikle arkeolojik kazılarda bulunan fosil ürünler tanımlandıkça kültür tarihi de daha da netleşiyor.
Eski dünyada kültür hayatı çok öncelere giderken, yeni dünyada da geçmiş dair buluntularda ilginç sonuçlar ortaya çıkıyor. Washington Eyalet Üniversitesi araştırmacıları, 14 minyatür Maya seramik kaplarından aldıkları kalıntı örneklerinde tütünden farklı olarak Meksika kadife çiçeğini de buldular.
1000 yıl öncesinde Meksika'nın Yucatan yarımadasında battığı tahmin edilen gemilerde iki tür kurutulmuş ve iyileştirilmiş tütün bulunmuştu. Tütün orta ve güney Amerika kökenli bir ürün ve çok eskiden beri yerli toplumlar tarafından kullanılıyor. Amerika’nın keşfinden sonra Avrupa’ya getirilen tütüne özel ilgi gösterilmiş, uzun süre sadece saray bahçelerinde yetiştirilmiştir.
Araştırıcılar Meksika kadife çiçeğinin sigara içmeyi daha keyifli hale getirmek için tütünle karıştırıldığını tahmin ediyorlar.
Araştırma yapılan seramik kaplarda bulunan tütün ve kadife çiçeği örnekleri Maya kültüründe uyuşturucu-keyif verici madde kullanımıyla ilgili bilgi veriyor. Maya ve daha önceki toplumlar tarafından tütsülenmiş, çiğnenmiş, enfekte edilmiş, psikoaktif ve psikoaktif olmayan bitki türlerini tespit etmeye çalışan ekip önemli ipuçları yakalamış görünüyor.
Tütünle ilgili tıbbi ve dini amaçlı kullanım örneklerinin bol miktarda bulunduğunu ifade eden araştırıcılar, diğer bitki türlerini de araştırıyorlar.
Nikotin, tütünün kullanıldığını gösteriyor. Ancak içilmesi dışında da kullanım şekillerinin olduğuna dair buluntular ortaya çıkıyor.
Antik Maya uygarlığında Ah-Adam olarak bilinen tıp adamları, hastalık veya ruh bozukluğunun nedenlerini belirleme yeteneğine sahiptiler. Mayalar tarafından hastalığın bir hata ya da ihlal için ceza olarak algılandığından, şifacının hasta kişinin geçmişinin ayrıntılarını araştırması önemliydi. Bu uygulama eski dünyadakilerden çok farklı görünmüyor.
Bitkilerin incelenmesi ve gözlemlenmesi, Mayalar için yüzyıllardır çok önemli olmuştur. Ancak şifalı bitkilerle ilgili çalışmalar rahip sınıfıyla sınırlı kalmıştır. Bitkiler ve bitkisel ilaçlar diğer tedavi yöntemleriyle birlikte destek amacıyla kullanılmıştır. Hastalıklara karşı kullanılan ilaçlar sarı, kırmızı gibi renklerle sınıflandırılmıştır.
Sarılık tedavisinde sarı bitki ve meyveler, kanla ilgili problemlerde kırmızı meyveler, humma tedavisinde de yanmış tavuk tüyü kullanılmıştır.
Cilt tahrişi, yaralar ve baş ağrılarında alçı kıvamına getirilen bitkisel karışımlardan yararlanılmıştır. Ruhları korumak için deriye toprak sıva sürülmüştür.
Hastalıkların giderilmesinde, acı biber, kakao, tütün, agave, pitarilla ağacı yaygın olarak kullanılmıştır. Çoğu durumlarda, belirli bir rahatsızlığı iyileştirmek için bir bitki ile hayvanlardan elde edilen ürünlerin karışımı hazırlanmıştır.
Maya uygarlığına ait buluntularda, kafa yapıcı, uyuşturucu, psikoaktif maddeler kullanımı da oldukça yaygındır. Sabah sefası olarak bilinen sarmaşık, bazı kaktüs ve mantar türleri, tütün gibi ürünler kullanılmıştır. Toplamda 51 bitki türü kullanan Mayalar, kanser benzeri hastalıkları da tedavi etmek için bir baklagil türünün kök, melankoli çiçeğinin gövde kabuklarından yararlanmışlardır. Her iki türün de hücre öldürücü-kemoterapi benzeri etkiye sahip olduğu bilinmektedir.