Çinko özellikle hücre büyümesinde, bağışıklık direncinin yükseltilmesinde, cilt yaralarının hızlı iyileştirilmesinde, saç ve cilt bakımında fayda sağlayabilir. Çinko faydaları, kullanım miktarı ve çinko takviyeleri hakkında daha fazla bilgiyi yazının devamında bulabilirsiniz.
Çinko Nedir?
Çinko, vücutta önemli fonksiyonların yerine getirilmesi için gerekli olan bir maddedir. Vücut, çinkoyu üretip depolamaz ve bu sebeple besin yoluyla veya takviyelerle alınması gerekir. Çinkonun vücuttaki işlevlerinden bazıları aşağıdaki gibi sıralanmıştır:
- Hücre büyümesi ve hücre yenilenmesi
- Bağışıklık fonksiyonun desteklenmesi
- Genetik hücrelerin doğru replikasyonu ve onarılması
- DNA sentezi ve protein üretimi
- Yara iyileşmesi hızlandırması
- Büyüme ve gelişmeyi desteklenmesi
- Tat ve koku reseptörlerinin işlevi
- Retina işlevine katkı sağlanması
- Çinko, vücutta demirden sonra en çok bulunan ikinci mineraldir ve bu sebeple hayati öneme sahiptir. Çinko, metabolizmadan sindirime, beyin fonksiyonlarından sinir sistemine kadar birçok vücut işlevinin yerine getirilmesine katkıda bulunabilir.
- Çinko insan sağlığına olan faydaları bakımından bilinirliği yüksek popüler bir mineraldir. Vücutta birçok işlevin yerine getirilmesinde önemli bir görev üstlenen iz elementler arasında yer alır. Aşağıda çinkonun bazı faydalarına yer verilmiştir:
- Çinko bağışıklık hücrelerinin gelişmesi ve büyümesi için önemli bir rol üstlenir. Çinko bağışıklık hücrelerinin fonksiyonlarının yerine getirilmesi için gerekli olduğundan, eksikliğinde çeşitli hastalıklara yol açan bağışıklık düşüklüğü sorunu görülebilir. Çinko içeren besin takviyelerinin düzenli kullanımı bağışıklık direncini yükselterek hastalıklara yakalanma riskini düşürebilir.
Çinko kolajen sentezlenmesinde, inflamatuar etki sağlanmasında ve hücre yenilenmesinde kritik bir görev üstlendiğinden çeşitli cilt koşullarının hızlı iyileşmesinde faydalı olabilir. Çinko içerikli kremler diyabet yaralarında, yanıklarda, ayak ülserinde ve çeşitli cilt yaralarının tedavisinde iyileşmeye destek olabilir.
YAŞA BAĞLI HASTALIK RİSKLERİNİN AZALTILMASI
Çinko ilerleyen yaşla birlikte ortaya çıkabilecek bazı hastalıkların iyileşmesine veya semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Düzenli çinko takviyesi ile yaşa bağlı makula dejenerasyonu, zatürre, hafıza ve unutkanlık risklerinin azaltılmasına katkı sağlanabilir. Ayrıca yaşlı yetişkinlerde olan enfeksiyon hastalıkları da önemli oranda azalabilir.
AKNE TEDAVİSİNE KATKI SAĞLAMASI
Akne, özellikle ergenlik ve genç erişkinlik dönemlerinde yaygın olarak görülen iltihabik bir cilt hastalığıdır. Çinkonun oral yolla ve topikal olarak düzenli olarak kullanılması, akneye neden olan bakterilerin büyümesinin engellenmesine, yağ bezi üretiminin baskılanmasına ve iltihabın azaltılmasına yardımcı olabilir.
İNFLAMASYONUN AZALTILMASI
Çinko bağışıklık sisteminin iyi bir şekilde çalışmasına ve iltihapla mücadelede önemli bir görevde bulunur. Oksidatif stres vücutta kanser, kalp hastalıkları ve zihinsel fonksiyonların bozulması gibi birçok hastalığa davetiye çıkarabilir. Düzenli çinko kullanımı ile oksidatif stresin azaltılmasında ve inflamasyonun kontrol edilmesine katkı sağlanabilir.
İSHALİN KONTROL EDİLMESİ
İshal genellikle gıda zehirlenmeleri ile mide enfeksiyonları sebebiyle olan ve vücudun çinko kaybetmesine yol açan bir rahatsızlıktır. İshal döneminde çinko kullanmak ishalin daha hızlı iyileşmesine katkı sağlayabilir. Dünya Sağlık Örgütü, ishal olan bebeklere çinko kullanımını önermektedir.
Çinko, yukarıda bahsedilen sağlık yararlarının dışında uçuk, yüksek kolesterol, romatoid artrit, HIV ve daha birçok hastalığın tedavi edilmesine de yardımcı olabilir.
Çinko Eksikliği Nedir?
Çinko eksikliği çoğu kişide görülmemesine rağmen, yetersiz beslenme veya bazı sağlık koşullarında ortaya çıkabilir. Çinko vücutta birçok kimyasal süreçte görev aldığından eksikliği bazı tıbbi sorunlara yol açabilir. Çinko eksikliğinin şiddetli görüldüğü durumlarda ortaya çıkabilecek belirtiler şunları içerebilir:
- Büyüme ve gelişmede gerilik,
- Deri döküntüsü,
- Cilt yaralarının geç iyileşmesi,
- Cinsel olgunluğun gecikmesi,
- Kronik ishal,
- Bilişsel davranış sorunları,
- Çinko eksikliği ayrıca herhangi bir belirti vermeden kan tahlilleriyle de tespit edilebilir. Risk grubundaki kişiler ise crohn hastaları, gastrointestinal rahatsızlıkları olanlar, hamile-emziren kadınlar, alkol bağımlıları olabilir. Çinko eksikliği, doktorlar tarafından tavsiye edilen gıda takviyeleri ve beslenme önerileri ile giderilebilir.
- Günlük çinko tüketimi genel olarak yaşa, cinsiyete ve emzirme, hamilelik gibi faktörlere göre değişebilir. Genel olarak bazı yaş grupları için çinkonun günlük alması gereken doz önerileri şöyledir:
- 7 ay-3 yaş arası bebekler günde 3 mg.
- 4-8 yaş arası çocuklar 5 mg.
- 9-13 yaş arası çocuklar 8 mg.
- 14-18 yaş arası gençler 9 mg.
- 19 yaş ve üzeri yetişkinler 8 mg.
- Hamile kadınlar 11 mg.
Çinko İçeren Besinler
Çinko çoğu bitkisel ve hayvansal gıdalarda bulunan ve normal bir beslenmeyle kolayca alınabilen bir mineraldir. Çinko açısından zengin bazı gıda kaynakları ise şunlardır:
- Kabuklu deniz ürünleri: İstiridye, midye, ıstakoz.
- Balık: Sardalya, somon, dil balığı, pisi balığı.
- Et: Kuzu eti, sığır eti.
- Kümes hayvanları: Tavuk eti, hindi eti ve yumurta.
- Baklagiller: Nohut, mercimek, barbunya, fasulye.
- Yağlı tohumlar: Kaju, fındık, kabak çekirdeği
- Süt ürünleri: Süt, yoğurt, peynir.
- Tam tahıllar: Yulaf, kinoa, kahverengi pirinç.
- Sebzeler: Yeşil yapraklı sebzeler, pancar, kuşkonmaz, bezelye.
Çinko Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?
Çinko eksikliği çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği gibi, çinkonun fazla tüketimi de bazı istenmeyen durumlara sebep olabilir. Çinkonun olası yan etkileri çinko toksisitesi olarak adlandırılan ve yalnızca yüksek dozda alınan çinko takviyelerine bağlı olarak ortaya çıkabilir. Çinkonun potansiyel yan etkilerinden bazıları şunlardır:
- Mide bulantısı
- Kusma
- İshal
- Karın ağrısı veya karın krampları
- Baş ağrısı
- Yüksek ateş
- Öksürük
- Bağışıklığın düşmesi
Çinko Hangi İlaçlarla Etkileşime Girer?
Çinko bazı ilaçlarla etkileşime girebilir ve bu etkileşim sonucu ilaçların etkileri azalabilir veya vücutta farklı reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Çinkonun özellikle doğum kontrol hapları, antibiyotikler ve idrar sökücü ilaçlarla birlikte kullanımı önerilmez. Çinko demir, bakır, magnezyum ve kalsiyum gibi takviyelerle kullanıldığında da bunların etkisini azaltabilir.
Çinko Grip ve Soğuk Algınlığında Etkili midir?
Çinko hakkında yapılan araştırmalar, soğuk algınlığı ve grip durumunda düzenli çinko kullanımının iyileşmeyi hızlandırabileceğini ortaya koymuştur. Çinko bağışıklık direncinin yükseltilmesine yardımcı olarak özellikle üst yolu enfeksiyonlarında semptomları hafifletilmesi ve hastalığın süresinin kısaltılmasına katkı sağlayabilir.
Hamileler Çinko Kullanabilir mi?
Hamilelik döneminde bebeğin gelişimi ve annenin vücut fonksiyonlarının devam etmesi için çinko kullanımı önemlidir. Gebeliği takip eden doktor tarafından belirlenen sürede ve dozda çinko kullanılması annenin artan ihtiyaçlarının karşılanması ve bebeğin sağlıklı gelişimi için fayda sağlayabilir. Hamilelere günlük tavsiye edilen çinko dozu ise 11 mg.’dır.
Çinko Takviyeleri Hangi Durumlarda Alınır?
Çinko takviyeleri saç dökülmesi, ishal, akne, grip, soğuk algınlığı gibi çeşitli sağlık sorunlarında veya yetersiz beslenen kişiler tarafından kullanılabilir. Ancak kendiliğinden takviye kullanmadan önce doktora danışmak ve dengeli bir beslenme ile çinko ihtiyacını karşılamak önemlidir. Çinko takviyeleri yaşa ve ihtiyaca göre tablet, pastil, şurup, damla, sprey veya krem formunda olabilir.
Kaynak: Medicalpark
