Tarihe tanıklık eden Kilitbahir köyü yaklaşık 780 kişilik nüfusuyla Eceabat ilçesine bağlı. Kilitbahir, Kilid-ül Bahr yani denizin kilidi anlamına geliyor. Çanakkale Boğazı’nın Avrupa yakası boyunca uzanan Gelibolu Yarımadası’nın güneyinde boğazın en dar yerinde yer alan Kilitbahir köyü yeşil ve mavinin enfes uyumuyla eşsiz manzaralar sunuyor.
Çanakkale’den feribotla 10 dakikada geçebileceğiniz Kilitbahir Köyü girişinde Dur Yolcu anıtıyla sizi selamlıyor. Avrupa Yakasından da Eceabat üzerinden kısa sürede ulaşabileceğiniz köy, adım atar atmaz tarihi dokusuyla ziyaretçileri etkisi altına alıyor. Her yıl binlerce kişi Çanakkale ruhunu anlamak ve yerinde görmek için buraya geliyor. Gelen misafirlere hizmet vermek için çok sayıda pansiyon, restoran ve hediyelik eşya dükkanları bulunuyor. Köyde aynı zamanda çok sayıda balıkçı var. Bu balıkçılardan birinde boğaz manzarası eşliğinde balık ekmek yemenin tadı her yerde bulanabilecek türden değil. Köye girdikten sonra Kilitbahir Kalesinin yanından köyün yukarısına çıkan dar ve taş yollar bulunuyor. Bu yollar sizi Kilitbahir’in en yüksek tepesine çıkarıyor ve eşsiz boğaz manzarası unutulmaz manzara fotoğrafları çekmenize olanak sağlıyor. Toprak ve taşlık olan yolları yorucu olsa da tepenin eşsiz manzarası bu yorgunluğu anında silip atıyor. Dönüş yolunda köyün meydanında bulunan kafelerde bir yorgunluk kahvesi içip Kilitbahir gezinize tam gaz devam edebilirsiniz.
Kilitbahir Kalesi
Çanakkale il merkezine deniz yoluyla 1.250 m, Eceabat ilçesine karayoluyla 5 km uzaklıkta olan köyün en önemli yapısı Kilitbahir Kalesi.
Köye adını veren yonca şeklindeki kale, 1452 yılında İstanbul Kuşatması sırasında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmış. Papalık Donanmasının Bizans İmparatorluğuna yardım etmesini önlemek amacıyla yapılan kale iç ve dış sur duvarlarından ve avlu içinde 7 katlı üçgen bir kuleden oluşmaktadır. İç kale 7 katlıdır. Daha sonra ilk kez 1541 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından restore edilmiş, bu restorasyon esnasında güney kısmı çevreleyen bir sur duvarıyla dış uçta bir kule (Sarıkule) inşa edilmiştir. Kale, 1870 yılında Sultan Abdülaziz tarafından ikinci kez restore edilmiştir. Kuzey bölümünün orijinal dış deniz duvarı günümüzde yoktur. Bu bölümün kuzey parçası 1893-1894 yıllarında II. Abdülhamit tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. Dış sur duvarları (dış kale) 4 m, ikinci dış kale 18 m, iç kale 30 m yüksekliğindedir. Duvar kalınlıkları 4-6 m arasındadır. Deniz duvarlarının güney kısımları top mazgalı olarak kullanılmıştır. Kale, tümüyle kaba yontulmuş taşlarla inşa edilmiştir. Açıklık kısımları kiremit kemerli olup, kapı ve pencereler beyaz mermerden yapılmıştır.
Çanakkale Savaşları’nda çok önemli rol oynayan Kilitbahir Kalesi 14 Kasım 1980 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından “Korunması Gereken Kültürel Varlık” olarak tescil edilmiş.
Namazgah Tabyası
Kilitbahir Köyü’nün tarihi zenginlikleri saymakla bitmiyor. Köye adımınızı attığınız anda her yanınızı kaplayan tarihi atmosfer içinde gözünüzün değdiği çoğu yerde tarihi bir yapı görmeniz olası.
Köyün girişinde Kilitbahir Kalesi’nden sonra Namazgah Tabyası ziyaretçileri selamlıyor. 1894 yılında bizzat II. Abdülhamit'in emriyle yaptırılan Değirmen Burnu Tabyası’nın tam karşısında İstihkam Yüzbaşı Tahir Bey Anıtı bulunuyor. Çanakkale Savaşı’nda şehit olan Yüzbaşı Tahir Bey anısına dikilmiştir.
Dış görünüşü doğal çevreye uyum sağlayan küçük tepeciklerden oluşan Değirmen Burnu Tabyası'nın, kesme taştan yapılan ve üzerleri tonoz sistemiyle örtülen dikdörtgen şeklindeki odaları (bonet) zamanında cephanelik olarak kullanılmış. Değirmen Burnu Tabyası'nın bulunduğu yerde, bir de kışla binası yer alıyor. Kışla binasıyla tabya aynı dönemde yapılmışlar.
Değirmen Burnu Tabyası ve kışla binası, şu an Çanakkale Boğaz Komutanlığı'na bağlı olan 3. Deniz Piyade Taburu tarafından kullanılıyor. Her iki yapıda 14 Kasım 1980 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından Korunması Gereken Kültürel Varlık olarak tescil edilmiş.
‘Dur Yolcu!’
Çanakkale’nin çoğu yerinden görünen Dur Yolcu Anıtı da Kilitbahir sınırları içerisinde bulunuyor. Askeri sınırlar içinde yer alan bu anıt 1960 yılında topçu birliğinde vazife yapan Seyran Çebi tarafından yaptırılmış. Boğazdan ve Anadolu yakasından belirgin bir şekilde görülen anıt ve yazı bölgenin önemini vurguluyor.
Anıt Çanakkale Boğazı’ndan geçenlere bu topraklarda neler yaşandığını anımsatmak için yapılmış. Çanakkale Savaşları’nın önemini hatırlatmak için Çanakkale’de birçok anıt yapılmış ve bunların en bilinenlerinden birisi kuşkusuz Dur Yolcu Anıtıdır.
Çanakkale Savaşları sırasında savaştan hasar alan köyün o dönem bir kısmı tamamen yıkılmış. Sonraları yeni evler inşa edilmiş. Tarihi dokuyan köyde çok sayıda eski ev bulunuyor. Köyün tamamı 1990’larda birinci derece sit alanı kapsamına alındığı için köyde yeni yapı yapmak yasak. Bu yüzden tarihi evler onarılmadığı için harabeye dönmüş durumda.
Dilvin Altıkardeş
Kaynak: İHA
